Dali


Dalí, zijn leven als genie

Inhoudsopgave

 

1 Inleiding

2 Leven en Werk

2.1 Jeugd van Dalí

2.2 Het volwassen leven van Dalí

2.3 Uitspraken

2.4 Bespreking: De verzoeking van de heilige Antonius

2.4.1 Algemene gegevens

2.4.2 Interpretatie

2.4.3 Stijl

3 Dalí op andere cultuurgebieden

3.1 'Un chien Andalou' en andere films

3.2 Juwelen

3.3 Walt Disney

3.4 Illustrator

3.5 Parfum

4 Het surrealistische klimaat

4.1 Ontstaan

4.2 Surrealisme in de beeldende kunst

4.3 Surrealisme bij Salvador

4.4 Andere surrealisten

5 Besluit

6 Referenties

6.1 Boeken

6.2 Internet

 

 

Inleiding

 

Dalí. Een veel omvattend begrip, waar enorm veel over te vertellen is. Velen kennen hem slechts als schilder, maar weten niets over de impact die hij heeft gehad op de culturele aspecten van de wereld. Naast zijn schilderkunst heeft hij ook tal van andere projecten gerealiseerd. Een voor een oefenden deze projecten een invloed uit op de buitenwereld. Hij kan dan ook een groot leider genoemd worden binnen het surrealisme. Dit alles wordt besproken in deze wiki.

 

 

Leven en werk

 

De jeugd van Dalí

Op 11 mei 1904 werd Dalí geboren als Salvador Domingo Filipe Jacinto i Domenèch, in een Spaans dorpje, vlak bij de Franse grens en aan de Middellandse Zee, Figueras genaamd. Zijn broer, die stierf voor de geboorte van dé Salvador, heette ook Salvador. Vandaar dat Salvador Dalí zich vooral tijdens zijn jeugd een 'vervangzoon' voelde. Dalí tiranniseerde zijn hele familie, hij besliste wat er gebeurde ten huize Dalí. Daardoor ontstond al vrij vroeg een conflict met zijn vader. Op tienjarige leeftijd volgt Dalí les bij een vriend van zijn vader, Ramòn Pichet. Hij tekende en schilderde vooral portretten en landschappen. Al in 1918 waren critici lovend over zijn tentoonstelling in Figueras. Hierin schilderde hij vooral surrealistische en kubistische werken.

 

Na zijn schoolperiode kreeg Dalí de kans aan de koninklijke kunstacademie van Madrid te studeren. Na hevige confrontaties met zijn leraren in de academie werd hij geschorst. De korte periode op de academie blijft toch belangrijk voor de rest van zijn leven. Hij leerde er immers Luis Buñuel en Frederico García Lorca kennen én hij kwam er voor het eerst in contact met het surrealisme. Met Lorca had Dalí een zeer nauw contact maar doordat Lorca -volgens Dalí- meer dan vriendschappelijke gevoelens koesterde, hield de vriendschap slechts stand tot 1928. Desalniettemin was Dalí diep getroffen toen Lorca overleed.

 

Na de schorsing keerde Dalí terug naar Cadaqués, waar hij al een tijdje een landhuis had. Hij schilderde er wel vijf doeken per dag! Dalí beheerste moeiteloos het pointillisme, futurisme, kubisme en neokubisme en het fauvisme. In deze stijlen bracht hij nu en dan hommages aan Picasso, Matisse, ... Dalí wou absoluut naar Parijs en hoopte het daar volledig te maken. "Eenmaal in Parijs grijp ik de macht!" Begin 1927 kwam hij voor het eerst in Parijs waar hij het paleis van Versailles bezocht, het Musée Grevin, maar vooral: Picasso.

 

Het volwassen leven van Dalí 

Een van de allerbelangrijkste gebeurtenissen uit Dalí's leven was ongetwijfeld de ontmoeting met Paul Eluard en diens vrouw Gala (voluit: Elena Dmitrijevnna Diakonova, een Russische). Hij raakte meteen in de ban van Gala, in wie hij de vrouw van zijn kinderdromen zag. Bij deze ontmoeting overviel Dalí telkens Gala tegen hem sprak of van hem weg ging, een grote lachkramp. Bij een tweede ontmoeting, een wandeling over de rotsen, slaagde Dalí erin zijn lachkramp te beheersen.

 

In 1934 zorgde "Het raadsel van Wilhelm Tell" voor ophef. Er ontstaat een eerste breuk tussen André Breton (leider van het surrealisme) en Dalí.

Datzelfde jaar kent zijn tentoonstelling in New York veel succes.

 

In de jaren daarna hield Dalí zich naast schilderen vooral bezig met het ontwerpen van surrealistische voorwerpen zoals de Mae-West-lippensofa. Toen Dalí 24 was, brak een burgeroorlog uit in Spanje. Zijn obsessie voor de dood is dan ook goed zichtbaar in zijn schilderijen. “Het gezicht van de oorlog” is hiervan ene goed voorbeeld. Ook naakte, dode vrouwen kwamen af en toe aan bod.

 

Rond deze periode bedacht Breton voor het anagram AVIDA DOLLARS wat zoveel betekent als ‘gek op dollars’. De bedoeling van Breton was Dalí’s reputatie te bezoedelen maar het had een tegengesteld effect. Dalí werd er alleen maar populairder door. Gedurende de decennia na de burgeroorlog, had Dalí heel wat tentoonstellingen in Amerika. Zijn “Dagboek van een genie” werd gepubliceerd in 1964.

 

In 1982 stierf Gala, Dalí’s muze. Een jaar later schilderde Dalí zijn allerlaatste schilderij. Hij verwierf ook de titel Marquès de Puból, waar hij ondertussen een kasteel had gekocht. Amper zeven jaar later stierf hij zelf aan een hartstilstand in de Torre Galatea. Al zijn bezittingen liet hij over aan de Spaanse staat.

 

 

 

Uitspraken

 *Dalí had af en toe nogal wat last van grootheidswaanzin en misschien terecht, want zijn bijdrages aan de moderne kunst zijn zeker niet te verwerpen. Hier zijn enkele uitspraken die hij deed, waaruit we kunnen afleiden dat hij zeker was van zichzelf.

 

At the age of six I wanted to be a cook. At seven I wanted to be Napoleon. And my ambition has been growing steadily ever since. 

 

People love mystery, and that is why they love my paintings.

 

            Each morning when I awake, I experience again a supreme pleasure - that of being Salvador Dali.

 

I don't do drugs. I am drugs.

 

 

*Hij deed ook veel uitspraken over zijn visie op kunst.

 

Drawing is the honesty of the art. There is no possibility of cheating. It is either good or bad.

 

Progressive art can assist people to learn not only about the objective forces at work in the society in which they live, but also about the intensely social character of their interior lives. Ultimately, it can propel people toward social emancipation.

 

Bespreking: De verzoeking van de heilige Antonius 

 

Algemene gegevens

Maker: Salvador Dali

Titel: De verzoeking van de heilige Antonius

Datering: gemaakt in 1946

Plaats waar het zich bevindt: het Museum voor Moderne Kunst in Brussel.

Afmeting: 89.5 cm x 119.5 cm

Materialen: olieverf op doek

 

Interpretatie

Het schilderij dat ter gelegenheid van een wedstrijd geschilderd werd, die hij tevens verloor, is misschien wel het bekenste werk van Dalí. De functie van de bekoring van de heilige Antonius is het weergeven van de strijd tussen het goed en het kwaad in het ouvre van Maupassant. Hier wordt dit weergegeven door Antonius die het kruis ophoudt om zo te weerstaan aan zijn verleiding. De bekoring verschijnt voor het hem in de vorm van een paard, wat staat voor kracht en wellust. Naast paarden is er ook sprake van een olifant, met de kelk van ontucht op zijn rug. In deze kelk staat een naakte vrouw die het erotische karakter moet benadrukken. Ook de olifanten die door hun lange poten bijna gewichtloos lijken, geven het erotische weer.

Dalí laat ons met een bepaalde onzekerheid achter, namelijk: zal Antonius kunnen weerstaan?

 

Stijl

Hoewel de periode van het surrealisme al een beetje voorbij was kan men toch nog spreken van een surrealistisch werk. Duidelijk in dit werk is de verbeelding en het op doek zetten van een soort droom.

 

Dalí op andere cultuurgebieden

 

Dalí was niet enkel geïnteresseerd in schilderkunst, maar hij was ook een fervent fan van film, poëzie, en alles wat te maken had met de andere vlakken van de cultuur. Hieruit kunnen we dus besluiten dat hij niet alleen op het schildervlak uitblonk in zijn tijd, maar ook op andere artistieke wijzen.

 

'Un chien Andalou' en andere filmsCover film

Rond 1926 begon Dalí met zijn debuut, samen met Luis Buñuel: Un chien Andalou.

Deze surrealistische film was gebaseerd op een uitwisseling van dromen en fantasieën die Dalí had met zijn vriend Buñuel. Het is een kort, absurd en niet-lineaire 'verhaal' dat handelt over een man (gespeeld door Buñuel), een minnaar en een vrouw. Ze bevinden zich als het ware in een nachtmerrie.  Het is niet de bedoeling om een droom te visualiseren, maar de droom is gewoon de manier waarop ze tot het scenario komen. Als mensen proberen om een symboliek in de film te zoeken, dan zitten ze grondig fout. Buñuel zelf zei dat er nergens een symboliek in zat. De film is vrij voor interpretatie. Dit was ook de onderlinge afspraak tussen de twee vrienden. Alles mocht in de film komen, zolang er geen link werd gelegd met de rationele wereld. Ook Dalí maakt gebruik van dit gegeven in zijn schilderijen: bewust psychisch automatisme. Natuurlijk kunnen we ook niet zeggen dat er helemaal geen lijn in zit. Het centrale thema is toch de gefrustreerde liefde, die vertolkt wordt door de man die de vrouw achterna zit.

Buñuel en Dalí werden niet gesponserd voor de opname van hun film, en moesten het dus redden met hun eigen, opgehoeste bedrag. Ze konden geen steun verwachten van buitenaf. Het grootste deel van het volk kon namelijk in die tijd het surrealisme nog niet helemaal appreciëren. Daarom was er natuurlijk ook veel opschudding toen de film uitkwam.

In 1929 ging hun film in première in de 'Studio des Ursulines', een cinema in het hartje van Parijs.

 

De scène die het meest bekend is uit 'Un chien Andalou' is die waarin een oogbol wordt doorgesneden met een scheermes. Natuurlijk is het geen echte oogbol die doorgesneden wordt, maar maakte Buñuel gebruik van een koeienoog. In een andere opvallende scène uit 'Un chien Andalou' worden kadavers, die zich in een vleugelpiano bevinden, roterend voor de camera geplaatst.

'Un chien Andalou' mag gezien worden als een van de eerste goed geslaagde surrealistische films. Voordien heeft ook Man Ray een poging gedaan om een dergelijke film uit te brengen. Zijn 'L'étoile de Mer' was echter minder geslaagd dan Dalí's werk.

 

Een andere film, ook geschreven door Dalí en Buñuel, is: L'Age d'Or.

Ook deze film heeft als centraal onderwerp de gefrustreerde liefde. In deze film is het karakter van Dalí wat minder terug te vinden. Een van de redenen hiervoor, is dat Buñuel deze film helemaal alleen op film heeft gezet en hij er zijn eigen interpretatie aan heeft gegeven. Tijdens het schrijven van het scenario had Dalí, die toen zeer geobsedeerd was door de pracht en praal van het katholicisme, gezegd dat hij een film wou met veel aartsbisschoppen, en andere geestelijke figuren. Buñuel verwerkte deze ideeën inderdaad in de film, maar op de tegengestelde wijze als Dalí het voor ogen had. Hij draaide met zijn naïviteit het hele spel om, en de film kreeg een anticlericalistische tint. Dit natuurlijk helemaal tegen de wil van Dalí, die zich dan ook distantieerde van de film nadat deze was uitgebracht.

 

Juwelen

Dalí kreeg sinds zijn 16e een interesse voor juwelen. In die periode kon je hem veel vinden in ateliersRoyal Hart en op andere plaatsen waar men met juwelen bezig was. In de jaren 40-50 besloot hij om dan ook om zelf een eigen, beperkte collectie te maken. Hij koos zelf zijn materialen uit, niet alleen op basis van de vorm, kleur en kwaliteit, maar ook op basis van de symboliek die in de materialen school. Nadat hij ze ontworpen had, liet hij zijn ideeën uitwerken door de zilverbewerker Carlos Alemany. Al zijn juwelen zijn nu te zien in het Dalí-museum in zijn geboorte stad Figueras.

Het belangrijkste en meest verfijnde juweel uit zijn collectie is 'the royal heart'. Het juweel (in goud) bestaat uit 46 robijnen, 42 diamanten en 4 smaragden. De bedoeling achter het hart is om te laten zien dat elk hart klopt. Dalí wilde tonen dat er ook beweging zit in zijn juwelen, evenals in zijn schilderijen.

 

Walt Disney

In het jaar 1949 heeft Dalí samen met Walt Disney een verhaal uitgetekend. Het verhaal bleef echter onafgewerkt, omdat Walt Disney dacht dat het geen geld zou opbrengen. Dalí was met andere woorden niet commercieel genoeg. De inspiratie voor de kortfilm (6 minuten), genaamd 'Destino', kwam vanuit een Spaans liedje. De film ging over een meisje, dat zich in een landschap bevindt, en dat allerlei rare figuren en objecten tegenkomt. Net zoals Dalí's debuutfilm, bevindt het meisje zich in een droomachtige sfeer. Misschien zelfs een surrealistische sfeer.

In 2003 besefte Walt Disney dat het project een verkeken kans was. Daarom besloot de neef van Walt Disney, Roy Disney, om het project dan toch te laten doorgaan. Het resultaat: een documentaire, uitgebracht op dvd, die heel het verhaal uitlegt.

 

Illustrator

Dalí was ook actief als een illustrator van boeken. Zo heeft hij de volgende bekende boeken geïllustreerd:

 

Parfum

Naast al deze voorgaande projecten waar Dalí zich mee bezig hield, had hij nog een laatste hobby: het ontwerpen van parfumflacons, parfumetiketten, parfumverpakkingen en reclamemateriaal voor de parfumindustrie. De Amerikaanse modeontwerpster Elsa Schaparelli had een duidelijke surrealistische voorkeur, en kon het dus bijgevolg goed vinden met Dalí en andere surrealisten. Dalí’s kunst inspireerde haar bij het ontwerpen van het parfumflesje, en haar eerste geurtje, Shocking (1937) kreeg een surrealistische tint. Op een Internationale Tentoonstelling voor surrealisme presenteerde Dalí, als een van zijn kunstwerken, enkele vrouwen gekleed in het lang met hun hoofden geheel bedekt met rozen. Door dit idee geïnspireerd gebruikte Schaparelli het idee van ‘het bloemenhoofd’ voor het dopje van haar bekende parfum.

Dalí ontwierp menige andere flesjes en inspireerde talloze andere parfumisten.

In 1983 werd uiteindelijk ook zijn eigen parfum gelanceerd. Een oplage van 5000 flesjes was lang niet genoeg, dus twee jaar later verscheen zijn geur als een complete lijn.

 

 

Het surrealistische klimaat

 

 

Ontstaan 

Surrealisme is een beweging in de literatuur en de beeldende kunst. Ze is ontstaan in de eerste decennia van de 20ste eeuw en vocht de voorafgaande avant-gardebeweging en het dadaïsme aan, maar ze proclameerde niet het nihilisme zoals het dada wel deed.

Het surrealisme is gebaseerd op de esoterie en magische stromingen alsook op de psychoanalyse van Freud. De grondlegger André Breton zei ook wel dat surrealisme een psychisch automatisme is, het surrealisme werd daarom ook gedefinieerd als puur intuïtief. Zo probeerde men wegen te openen naar een nieuwe vorm van kennis en ervaring. Er waren ook tegenstanders die niet akkoord gingen met het onbewust zijn van het schilderen. Men zei dat wanneer je iets creëert, je bewust bent van je creatie en niet kan spreken van een spontaniteit. Dalì's interpretatie van de beweging gaf eigenlijk een tweedeling aan het surrealisme, namelijk abstract surrealisme en figuratief surrealisme. Dalí ging mee in het laatste.

 

Surrealisme in de beeldende kunst

Als we over surrealisme in de beeldende kunst spreken dan kunnen we niet anders dan een link te leggen met de pittura metafysica van De Chirico. 

Een aantal effectieve middelen van de beeldende surrealisme zijn bijvoorbeeld: het combineren van zichtbare werkelijkheden met elementen die niets met elkaar te maken hebben of juist tegenstellingen. Ook provoceren, shockeren, parodiëren enz. (dit werd soms ook wel door dadaïsten toegepast, weliswaar in een ander motief).

Surrealisme moet ook als een geestenstroming gezien worden, het is zeker geen esthetische school, noch een plastische formule.

 

Surrealisme bij Salvador 

Dalí zijn bijdrage aan het surrealisme is zeer belangrijk, de bijdrage is zo groot dat De duurzaamheid van de herinneringsommige mensen beweren dat hij een vader van het surrealisme is. De ideeën werden ook beïnvloed door Sigmund Freud, die hij ontmoette in Londen (1938), Salvador maakte gretig gebruik van deze freudiaanse symboliek.

Hijzelf behoorde tot de figuratieve surrealisten, het vastleggen van dromen leidt hiertoe, kenmerkend voor deze opsplitsing is het combineren van twee niet naast elkaar te plaatsten elementen. Het eerste surrealistische werk dat hij schilderde, schilderde hij toen hij amper 24 jaar oud was. Vanaf dan typeerden volgende kenmerken zijn visie van surrealisme:

 

 

-vreemde voorstellingen heel realistisch voostellen

-seksuele symbolen

-twee afbeeldingen een maken

- ...

 

 

 

Andere Surrealisten

 

 

Besluit

 

Dalì heeft in plaats van de gewone, banale kunststroming te volgen, zijn eigen versie van surrealisme aan de buitenwereld laten zien. Door zijn eigen interpretatie te geven aan het begrip 'kunst', beschikken we vandaag over een enorm uitgebreide collectie werken van kwalitatieve waarde. Dalì heeft met zijn surrealistische concepten de wereld op zijn kop gezet en hij heeft de mensen ruimer laten denken. Misschien wel één van de hoofdbedoelingen van kunst ...

 

Referenties

 

Boeken 

Internet

 

Naar boven